Madde Kullanımı

Bağımlılık nedir?

Bağımlılık, kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesidir. Kullanım/davranış sıklığı azaldığında veya kesildiğinde huzursuzluk, uykusuzluk ve öfke gibi yoksunluk belirtileri görülür. Zamanla kişi kullanım sıklığını ve dozunu arttırır.

DSM 5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabında (2013) yer alan bağımlılık kriterleri şunlardır:

Tasarladığından daha uzun süreli kullanım
Geçmişte başarısız bırakma girişimleri
Zamanının çoğunu madde bulmak ve kullanmak için ayırma
Olumsuz etkilerine ve zarar görmesine rağmen kullanmaya devam etme
Madde kullanım isteği
Tolerans (kullanılan madde miktarının yeterli gelmemesi sebebiyle giderek artırılması)
Yoksunluk (Amerikan Psikiyatri Birliği, çev. 2013)

Madde kullanımının olumsuz etkileri nelerdir?

Çeşitli sebeplerden dolayı yaşanılan duygu ve durumlardan kaçış için başlangıçta iyi bir seçenek olarak görülse de aslında uzun vadede kaygıları, yalnızlığı ve içe kapanıklığı arttırmaktadır.
Kişiye verdiği geçici huzur ve rahatlama hissinin etkisi geçtiğinde yoğun mutsuzluk, hüzün ve kaygı gibi depresif belirtiler geri gelmektedir.
Madde kullanımı durumlardan bağımsız olarak kendi başına hızla bir sorun haline gelebilmektedir. Depresyon, kaygı bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları, uyku problemleri, yeme bozuklukları ve gerçeklik kaybını (psikoz) tetikleyebilmektedir.
IQ seviyesinde gerileme, bellek sorunları, nefes darlığı, akciğer rahatsızlıkları, kalp krizi ve koma gibi fizyolojik/ biyolojik hasarlara neden olabilmektedir.

Bağımlılık Döngüsü

Madde bağımlılığınız varsa ya da bağımlılıktan nasıl korunabileceğinizi düşünüyorsanız;

Korunmanın en iyi yolu hiç başlamamaktır. Kendinizi tanıyarak size iyi gelmeyecek şeylerin farkında olun ve size teklif edildiğinde bunlara “hayır” diyebildiğinizden emin olun.
Sizi sorunlu kullanıma elverişli hale getirebilecek kişi ve çevrelere yönelik hassasiyet geliştirin. Bu kişi ve çevrelerden uzak durmaya özen gösterin.
Sorunlu kullanım davranışını geliştiriyor olduğunuzdan şüpheleniyorsanız bir haftalık günlük doldurun, davranışı ne sıklıkla gerçekleştirdiğinizi not alarak takip edin.
Kullanıcılar arasında “bu hastalığın tedavisi olmadığı” yolunda bir kanı yerleşmiştir. Oysaki madde bağımlılığının tedavisi mümkündür. Tedavi ilkelerini eksiksiz yerine getiren kişilerde temiz kalma davranışının oluşturulması amaçlanarak uyuşturucu maddenin bırakılması teşvik edilmektedir.

Hayatınızın duygusal olarak zor bir döneminde geçiyor olabilirsiniz. Bu durumda alacağınız yardım, kullanmakta olduğunuz maddeden daha iyi bir arkadaş olacaktır. Etkili bir çözüme ulaşabilmek için güvendiğiniz biriyle paylaşabilir, İTÜ Mensubu iseniz dilpsi@itu.edu.tr adresine mail atarak İTÜ PDR Merkezindeki uzmanlardan randevu alabilir veya 115 Yeşilay Danışma ve Destek hattına başvurabilirsiniz.

Madde bağımlısı olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız varsa;

Kişinin kullanım öyküsünü, nedenlerini bilmeden nasihatler vermeyin, yargılamayın ve suçlamalarda bulunmayın.
Kişi ilk etapta iletişim kurma çabanıza karşıt bir tepki gösterebilir, siz iletişim kurmaktan vazgeçmeyin.
Madde kullanım karşısında yaşadığı problemlerde sorumluluğun kendisinde olduğunu hatırlatın, bu nedenle kendinizi suçlamayın.
Madde kullanımının doğru olarak algılanmasında güvendiğiniz kişilerden (aile, psikolojik danışma birimleri) bilgi desteği alın.
Madde kullanmak amacıyla bulundurmanın suç olduğunu unutmayın, bu süreçte kendinizi korumayı ihmal etmeyin.
Yakınınızı muhakkak bir uzmanla (psikolog, hekim gibi) görüşmeye teşvik edin.

TCK’da madde bağımlılığının yeri nedir?

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ile cezalandırılır.
Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ile cezalandırılır
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

KAYNAKLAR:

- www.ncc.metu.edu.tr

- www.bau.edu.tr

- www.isikun.edu.tr

- www.ogelk.net