Etkili Hedef Koymak

Hayatımızla ilgili hedefler belirlemek ve bunlara istinaden planlar yapmak hiçbirimiz için yeni konular değil. Hedef koyma ve planlama her zaman bilinçli bir süreç değildir. Çoğumuz gündelik hayatımızda sabah erken kalkıp derse gitmek veya öğlen yemeğini planlamak gibi ufak hedefler koyup onları çoğunlukla rahatlıkla planlar ve uygularız. Bu gibi durumlarda motivasyonumuz yüksek olduğu için (basitçe; motivatör: açlık, hedef: yemek) hedefe ulaşmakta zorluk çekmeyiz. Ancak hayatlarımızı sadece basit motivasyonlara yönelik inşa etmeyiz. Kendimizi kişisel olarak geliştirmek istediğimiz daha kompleks hedefler seçer, bunları yerine getirmeye çalışırız. Her çalışmamız da ne yazık ki başarıya ulaşmaz. Eğer siz de kendinizi sıkça böyle bir durumda buluyorsanız belki de probleminiz hedefinizin kendisinde veya planınızda olabilir. Öyleyse öncelikle motivasyon ile disiplin kavramlarını birbirinden ayırmakta fayda var.

Motivasyon: Belirli bir davranışa yol açacak sebep veya sebepler. Motivasyonda belirleyici unsur isteklilik veya güdümdür. Motivasyon sadece davranışın ortaya çıkmasında değil, aynı zamanda sürdürülmesinde de rol oynar.

Örnek: Sevdiğiniz bir müzik grubunun konserine gitmeniz bir motivasyon örneğidir. Burada istekliliğiniz ön plandadır.

Disiplin: Koyulan kurallara bağlılık göstererek davranışın şekillenmesi. Disiplinde belirleyici unsur kurallar ve onlara yönelik gösterilen bağlılıktır. Disiplin, motivasyonun henüz var olmadığı durumlarda davranışsal aktivasyon için kullanılabilir.

 Örnek: Sağlıklı beslenmek için şekeri hayatınızdan çıkartmanız bir disiplin örneğidir. Burada kararlılık ve kurallar ve onlara bağlılığınız öne çıkar.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bazen kendimize koyduğumuz hedefleri bir türlü gerçekleştiremeyiz. Böyle bir durum söz konusuysa öncelikle yapılması gereken, hedefin kendisine bir göz atmak olacaktır. Hedefinizi gözden geçirmek için kendinize şu soruları sorabilirsiniz:

1-      Hedefim yeterince belirli mi?

2-      Hedefim ölçülebilir mi?

3-      Hedefime ulaşabilir miyim?

4-      Hedefim gerçekçi mi?

5-      Hedefim için belirli bir zaman aralığı belirledim mi?

Yukarıdaki sorular S.M.A.R.T (Specific, measurable, achievable, realistic, time), yani akıllı hedef koyup koymadığınızı tespit etmeye yarar. Şimdi iki farklı hedef koyma örnekleri inceleyelim.

Tablodaki örnekler elbette kolaylaştırılmış ve kişiden kişiye değişebilecek örneklerdir. Ancak hedef koyma ve planlamadaki temel mantık sabittir. Günde 100 sayfa kitap okumak, kitap okuma alışkanlığı halihazırda var olan bir insan için ulaşılabilir ve gerçekçi bir hedef olsa da, hiç okumayan birisi açısından fazla zorlayıcı olabilir. Planlamadaki mantık kendinizi yıpratmak ve planladığınız işten soğutmak değil, hedefinize uygun adımlarla ulaşabilmektir. Unutmayın, planlarınızı ve hedeflerinizi kendinizi kötü hissetmek için koymadınız; aksine kendinizi geliştirmek için koydunuz. Dolayısıyla miktar ve zaman aralıklarını kendinize en uygun şekilde ayarlamanız, planınızı uygulamanız açısından önemlidir. Bu ayarlamayı yapabilmek adına kendinize geribildirim vermeniz önemlidir.

Örnek: Kendime her gün 5 reading çözme hedefi koydum. 1 hafta uyguladım ancak fazla yorucu geldi ve verim alamadığımı hissettim. Önümdeki hafta için bu hedefimi günde 3 reading’e düşürebilirim ve tekrar deneyebilirim.

                S.M.A.R.T hedefler bu süreçte size yardımcı olabilir. Her hedefinizde motivasyon beklentisi olmasın; motivasyon çoğunlukla başarı elde edildiği zaman gelecektir. Bazen başarı elde etmek vakit de alabiliyor (örneğin bir müzik enstrümanı çalabilmek). Başarı elde edene kadar disiplinli olmaya, kendinize koyduğunuz hedefleri keyif almasanız da bir süre devam ettirmeye çalışın.